Wildplukken in België: hoe zit dat precies?
Wildplukken in België zit in de lift. Of zeggen we beter: scheert hoge toppen? 😊
Steeds meer Belgen snakken naar een eerlijke band met hun voedsel, zoeken meer verbinding met de natuur en willen meer tijd buiten spenderen. Simpelweg genieten van alles wat de natuur ons gratis biedt en zo de massaproductie en voedselkilometers tegengaan.
Wildplukken, dat is ook je eigen gezondheid terugclaimen. Je eigen vrijheid zelfs. Want jij beslist zelf wat je in je mond stopt. Let wel: op een duurzame en veilige manier.
Hoe zit dat precies met wildplukken in België? Een verwilderde bloemlezing!
Wildplukken in België: verboden of niet?
Wildplukken in België mag niet zomaar overal, nee.
In Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is wildplukken grotendeels verboden. Waarom? Omdat er nog heel weinig open groene ruimte is in deze streken. Vlaanderen is zelfs de bosarmste regio van heel Europa. Dus strenge regels zijn absoluut noodzakelijk. Straks kom ik hier uitgebreid op terug.
In Wallonië zijn de wildplukregels iets minder streng. Mits toestemming van de gemeente of de eigenaar van de grond mag je daar per dag en per persoon twee handenvol bloemen plukken. Voor andere planten en bosproducten is dat een volle emmer (10 liter). Meer info over het wettelijk kader in Wallonië vind je hier.
Voor heel België geldt dat je alleen mag wildplukken voor persoonlijk gebruik, niet om een handeltje te beginnen met al dat kostbaars.
Wildplukken in Vlaanderen: waar mag het NIET?
Wildplukken in Vlaanderen mag dus niet zomaar. Laten we beginnen met alle verboden plekken en – belangrijker nog – de redenen waarom foerageren daar bij wet niet is toegestaan.
Niet in natuurreservaten
Zo mag je al niet wildplukken in natuurreservaten. Nee, zelfs niet een heel klein beetje. En ook niet als het alleen voor jezelf is. Natuurreservaten zijn uiterst kwetsbare gebieden die vallen onder het natuurbehoudsrecht.
Ik weet wel … als je erdoor wandelt, is het verleidelijk om die overheerlijke braambes of voedzame paardenbloem te plukken. Maar weet dus dat dit illegaal en strafbaar is. Je kan er effectief een GAS-boete voor krijgen.
Niet in openbare bossen
In Vlaanderen hebben we zo al weinig groen en heel weinig oude bossen. Daarom worden onze bossen beschermd door het Agentschap Natuur en Bos. En alles wat onder hun beheer valt, daar mag je niet gaan wildplukken.
Volgens het Bosdecreet mag je zelfs geen afgevallen blaadjes of takken meenemen naar huis. Dus nee, tijdens de Week van het Bos is het niet de bedoeling dat de kindjes zakken vol kastanjes rapen. Ze bewonderen mag wel. 😉
Best logisch, vind ik. Want alles wat op de bosbodem ligt, brengt weer nieuw leven. Die rottende onderlaag is essentieel voor het mycelium (schimmels). Wat me brengt bij paddenstoelen: die zijn sowieso verboden om te plukken in Vlaanderen.
Wil je toch absoluut wildplukken in een bos? Ga dan naar Nederland. Daar wordt het vullen van 1 champignonbakje (formaat 250 g champignons) met wilde (uiteraard geen beschermde soorten) planten door Staatsbosbeheer gedoogd.
🌳 In een privébos mag wildplukken wel
Heb je zelf een bos? Dan mag je er wel vrij foerageren, natuurlijk. Is het bos van iemand anders? Dan moet je eerst om toestemming vragen.
Als dit bos onder het Agentschap Natuur en Bos valt, dan mogen jij of de eigenaar geen ingrijpende veranderingen doen die een impact kunnen hebben op het ecosysteem. Bijvoorbeeld: niet-inheemse bomen aanplanten of zomaar bomen omhakken. Alle verdere info vind je op: natuurenbos.vlaanderen.be.
Heb je een boomgaard vol fruitbomen? Daar doe je volledig je eigen ding mee. 😊
Niet op privédomein zonder toestemming
Dat je in België niet ongevraagd bij de buren in de achtertuin mag wildplukken, lijkt voor ons vanzelfsprekend. Maar dat is het niet overal.
In Zweden bestaat het “Allemansrätten” of “allemansrecht”. Die wet zegt dat je elk land mag betreden, behalve privéwoningen en de directe omgeving van een woonhuis. En dat je er in alle vrijheid paddenstoelen, wilde planten en bloemen mag verzamelen, mits het nodige respect. Wat je nog meer mag (en niet) in de Zweedse natuur, lees je hier.
🎧 PODCASTTIP: Wildplukken in Zweden
Luister zeker ook eens naar de geweldig boeiende podcastaflevering met Lisen Sundgren, een Zweedse herborist. Ik interviewde haar in het Engels over onze gezamenlijke passie én over Allemansrätten. 🌿
Niet in parken en recreatiedomeinen met verbod
Als wildplukken in een park of recreatiedomein niet is toegelaten, dan wordt dat kenbaar gemaakt aan de ingang met een verbodsbord, zoals hierboven.
Maar … mensen interpreteren dit bord vaak letterlijk als “verboden bloemen te plukken”. Jij en ik weten ondertussen: het is veel meer dan dat. Dit verbodsbord betekent dat je op het domein niks mag plukken van geen enkele plant.
Wildplukken in Vlaanderen: waar mag het WEL?
Gelukkig zijn er ook nog plekken in Vlaanderen waar je wel mag wildplukken.
Wel in je eigen tuin
De meest ideale plek en ook mijn persoonlijke favoriet: je eigen tuin. Niet alleen omdat het zalig dichtbij is, maar je weet ook precies wat daar gebeurt. Of er al dan niet vervuiling is in de bodem, of er gesproeid is geweest, … over jouw eigen tuin heb JIJ de controle.
Laat hier in alle veiligheid stukken tuin verwilderen of plant zelf enkele toppers aan: brandnetel, zevenblad, rozenbottel, … zoveel je zelf wil!
En wat als je geen tuin hebt, noch de plaats om planten of kruiden te kweken in potten? Vraag dan eens aan vrienden of familie of je regelmatig bij hen in de tuin mag komen plukken.
Wel bij de bio-boerderij
Op een bio-boerderij ben je zeker dat de grond op een correcte manier werd behandeld, zonder pesticiden. Of je er dan niet in de weg gaat lopen? Integendeel!
Op deze boerderijen wordt nog manueel gewied, dus als jij dan letterlijk een handje komt helpen? Dan maak je de bio-boer(in) zeer content. En jij vult je mandje met vogelmuur, heermoes, weegbree, … van topkwaliteit. Uiteraard overleg je eerst met de desbetreffende boer.
👩🌾 Waar kan je dan terecht?
Op zoek naar een bio-boerderijen in je buurt? Check deze databank en filter op “boer”.
Ben je lid van een CSA- of zelfoogstboerderij? Ga het dan zeker eens vragen aan de boer(in)!
Wel in je eigen stad of gemeente (maar nog niet overal)
In België hangt het erg af van de stad of de gemeente of en waar je mag wildplukken.
In Gent – mijn thuisstad – mag je wel in stadsparken, recreatieparken en bermen plukken. Wij hebben het geluk dat we een stadsecoloog hebben die zelf van wildplukken houdt en dit beschouwt als een meerwaarde. Vandaar de vele wildplukgebiedjes in onze stad.
Andere steden en gemeentes zijn er niet zo happig op of denken er niet over na. Gelukkig merk ik dat er steeds meer besturen voor openstaan. Het idee om publieke wildplukgebieden aan te planten, komt soms op initiatief van de burgers (en met burgerbudget). Soms is het een samenwerking tussen verschillende verenigingen of instanties (scholen, Gezinsbond, FERM, …).
🌿 Oproep van algemeen wildpluknut!
Is er in jouw gemeente of stad niet veel mogelijkheid om publiek te wildplukken? Dan is het zeker interessant om eens in gesprek te gaan hierover. Extra overtuigingskracht nodig?
De aanleg van wildplukgebieden helpt mee hún doelstellingen verwezenlijken:
verhoogt de biodiversiteit
gaat hitte-eilandeffect tegen
past bij onthardingsbeleid
maakt stad/gemeente klimaatbestendiger
verbindt buurtbewoners met elkaar
biedt scholen extra leerstof over wilde planten & kruiden
…
En oké, hier is wel een beetje moed voor nodig, maar ondertussen hebben verschillende van mijn cursisten dit al aangekaart bij hun stad of gemeente én wildplukzones bekomen. Geweldig, toch. 😊
🎧 PODCASTTIP: Wilde bloemen en bijtjes
Sien Lievens is herboriste, imker en wildplukster. Zij stuurde een mail naar de burgemeester van Oosterzele met het idee om een wildplukgebied aan te leggen aan de rand van het geboortebos. En dat mocht! Beluister de rest van haar bijzondere verhaal in deze podcastaflevering.
Wel langs wegen en bermen
En wat dacht je van wildplukken langs de weg en in de berm? Natuurlijk! Dat mag gewoon, want de openbare weg wordt beheerd door Agentschap Wegen & Verkeer en is toegankelijk voor iedereen. Op voorwaarde dat de plant of struik niet op privédomein staat.
Ga maar eens wandelen langs de wegen in je buurt. Overal in Vlaanderen vind je struiken als vlier, rozenbottel, meidoorn en hogere kruidengewassen als brandnetel, wikke, boerenwormkruid en rode klaver. Deze online wildplukwijzer rekent op ieders hulp om zoveel mogelijk wildplukplekken in kaart te brengen in België én Nederland.
Let wel op als je langs akkers plukt, met name aardappel- en maïsvelden. Die worden enorm bespoten met pesticiden en die gifstoffen komen ook terecht op de wilde planten in de berm. In die zin is het vaak zelfs veiliger om te plukken in de stad dan op het platteland.
Daarnaast is het ook belangrijk dat er geen historische bodemverontreiniging is, o.a. met zware metalen. De bodemcheck van OVAM vertelt je hoe vervuild de bodem is bij jou.
En wat je helemaal NOOIT mag doen, is beschermde planten plukken. Vrij veel wilde plantensoorten zijn beschermd door de wetgeving, omdat ze zo schaars en kwetsbaar zijn. Daar mag je geen enkel onderdeel van plukken.
Welke planten zijn beschermd?
👉 Check hier de Nationale Lijst van België
👉 Check hier de Nationale Lijst van Nederland
Er zijn ook Rode Lijsten met regionaal beschermde planten:
Gebruikstip: bij de functie 'filteren' kan je op naam zoeken, maar je kan ook 'vaatplanten' selecteren en dan zie je een overzichtslijst.
💦 Sowieso altijd goed spoelen
Als je langs de weg en in bermen plukt, spoel je oogst dan altijd extra goed. Naast bodemvervuiling (die je niet kan afspoelen helaas) is er ook luchtvervuiling, kans op parasieten en dierlijke ontlasting.
Daarom: doe je oogst in een bakje met water en een scheut huishoudazijn. Laat vijf minuten staan. Spoel goed na met proper water. Klaar! 😊
Wildplukken voor beginners
Allerliefste wildplukfanaat, je weet nu waar je overal in België mag foerageren en waar niet. Maar sta jij nog aan het begin van dit wilde avontuur, dan heb je misschien nog een heleboel andere vragen?
Daarom enkele basisprincipes, hetzij: wildplukken voor beginners.
Wie mag wildplukken?
Simpel: iedereen met de juiste intenties en voldoende verantwoordelijkheidsgevoel. Want wildplukken doe je met je gezond verstand.
Wat kan/mag je plukken van de plant?
Belangrijke vraag, want niet elk onderdeel van elke plant is eetbaar. Vergelijk met onze “gewone” groenten: aardappelloof of aubergineblad eten we ook niet.
Wildplukken doe je dus bewust en zonder de natuur leeg te roven:
Bladeren: groeien terug, klopt. Als je ze op de juiste manier plukt.
Bloemen: zijn de voortplantingsorganen van de plant, dus pluk zuinig.
Vruchten & zaden: zijn voedsel voor vogels en andere dieren + zorgen voor de verspreiding van de plantensoort.
Wortels: uitgraven betekent meestal dat er geen nieuwe plant meer komt, zeker als het om een- en tweejarige plantensoorten gaat.
Wanneer mag je wat plukken?
Naast duurzaamheid primeert ook jouw eigen veiligheid als wildplukker:
Zorg dat je 100 % zeker bent van de plant die je voor je hebt. Dat is cruciale basiskennis.
Wees 100 % zeker dat deze plant en het betreffende plantendeel eetbaar is.
Verzeker je ervan dat de plant eetbaar is in het stadium dat je gaat oogsten (sommige planten zijn bv. eetbaar vóór de bloei, maar worden daarna giftig).
Sommige planten zijn maar voorwaardelijk eetbaar, bv. enkel na verhitting (vlierbes).
Hoe moet je wildplukken?
Elke plant heeft zo zijn eigenheden waarop je moet letten tijdens de pluk. Deze kennis is zo specifiek dat je beter eerst eens meeloopt met een wildplukexpert.
Wist je dat ik een praktisch gerichte jaaropleiding wildplukken organiseer? Vraag hieronder je gratis kickstartpakket aan om al eens te proeven van de sfeer.
📖 Extra wildplukleestip:
Wil je jezelf nog meer verdiepen in wildplukken? Lees dan hier verder: Welke 5 boeken over wildplukken zijn de moeite? Ik stel er jou mijn persoonlijke top 5 voor. Tot paardenbloems! 😊
Eerst gratis voorproeven?
Geweldig! Het is mijn droom om samen met jou onze collectieve plantenblindheid om te zetten naar gezamenlijke plantenwijsheid.
Wil je graag leren wildplukken, maar weet je nog niet goed hoe of wat? Dan heb ik iets voor jou: een gratis driedaags kickstartpakket.
Zo maak je geheel vrijblijvend kennis met mij en m’n doceerstijl. Stiekem hoop ik natuurlijk dat je daarna de wildplukkriebels te pakken hebt.
Wat denk je?
Lieve Galle, wilde plantenfluisteraar sinds 2002
Volg Lieve ook hier: Facebook - Instagram
Als herboriste en wildplukexperte is Lieve Galle gek op wilde planten. En op mensen. Maar ze merkte al gauw dat de connectie tussen die twee ontbrak.
Daarom richtte ze als wildplukpionier Wild Plant Forager op en organiseert ze nu al jarenlang lezingen, geleide wandelingen, kruidenworkshops en jaaropleidingen wildplukken.
Het is haar missie en passie om de kracht van planten bekender te maken bij het grote publiek. En dit op een veilige en duurzame manier.
🪴 Psst… heb je Lieves wildplukboek al in huis? Winnaar van de Lekker Vega Kookboekenwedstrijd!
