Wilde planten herkennen: de beste tools, apps & veldgidsen
Wilde planten worden steeds populairder in België en Nederland, iets wat mijn wilde ziel enorm gelukkig maakt. Maar tegelijk vind ik het verontrustend dat er nog zoveel onwetendheid is.
“Welke wilde plant is dit? Ik heb net een paar blaadjes door mijn soep gemixt. Lijkt op kervel”, zie ik per toeval verschijnen in een Facebookgroep. Ik schrik me een hoedje en typ gehaast terug: “Niet van drinken! Da’s gevlekte scheerling!”
Alleen een getrainde wildplukker herkent deze wilde plant en weet dat 1 blaadje al dodelijk kan zijn. Leken onderschatten dit gevaar echt wel. Vandaar deze blog met de beste tools, apps en veldgidsen om wilde planten te herkennen.
Zodat ook jij voortaan 100% zeker weet wat je straks in je soep gooit. 😉
Wat zijn wilde planten (niet)?
Laat ons beginnen bij het begin:
Wilde planten zijn alle planten, bloemen en kruiden die op een natuurlijke manier zijn geëvolueerd. Ze groeien in het wild, maken deel uit van onze inheemse flora en werden op geen enkel moment door de mens gemanipuleerd.
Cultivars daarentegen, zijn planten die door de mens zijn gekweekt en ooit werden geselecteerd op bepaalde eigenschappen. Bijvoorbeeld omwille van de grotere vruchten of zoetere smaak.
Wist je dat broccoli, spruiten en Chinese kool van dezelfde wilde kool afstammen? Wat inderdaad een gek idee is, want die groenten lijken nu totaal niet meer op elkaar. Ze worden al eeuwenlang gecultiveerd door de mens en zijn dus geen wilde planten.
Tijdens dat kweken zijn onze “tamme” groenten best wel wat fytonutriënten kwijtgeraakt. Zo bevatten ze veel minder bitterstoffen en antioxidanten dan hun wilde varianten. Daarom zijn wilde planten echt wel de missing link in ons voedingspatroon.
Waar vind je wilde planten bij ons?
Wilde planten vind je overal in België en Nederland: in bossen, heidegebieden, duinen, veenmoerassen, weide- en graslandgebieden, langs rivieren, meren, plassen en kusten. Zelfs in steden kan je prima op wilde plantenjacht.
Uiteraard groeien er ook het hele jaar door wilde planten in je eigen tuin. Denk maar aan brandnetel, paardenbloem en teunisbloem. Daar hoef je niet eens moeite voor te doen, die nodigen zichzelf wel uit. 😉
Wil je ook graag zevenblad en look-zonder-look in je tuin? Dan kan je de wilde natuur een handje helpen door zaadjes te strooien of plantjes bij te zetten op een ideaal plekje. Laat maar groeien en bloeien! Zo heb ik mijn eigen tuin ook het liefst.
PS. Over zelf je wilde eetbare aanleggen lees je verder in deze blog.
🌿 Wild gardening, ook eens proberen?
Bij wild gardening of wildtuinieren laat je de natuur haar wilde gang gaan in je tuin. In plaats van strak aangelegde perken van gecultiveerde planten of groenten met intensief onderhoud, laat je inheemse planten en bloemen helemaal vrij. Zo vergroot je de biodiversiteit in je tuin en houd je het ecosysteem in balans. Bonuspunt: zo’n tuin vergt véél minder werk. 😊
Waarom is wilde planten herkennen zo belangrijk?
Zelfs geblinddoekt kent iedereen het verschil tussen een tomaat en een paprika. Maar tussen kervel en gevlekte scheerling? Moeilijk én gevaarlijk!
De eerste reden waarom het belangrijk is om wilde planten te herkennen, is onze eigen veiligheid. Zo zijn er wilde planten die 100% toxisch zijn, terwijl andere voorwaardelijk eetbaar zijn. Net als een aubergine moet je die dan eerst verhitten. Of je mag er alleen van eten vóór de bloei, etc.
Ten tweede zijn er ook wilde planten die we voor hun eigen veiligheid beter mijden. Deze planten zijn wettelijk beschermd of staan op de Rode Lijst (zie onderaan deze blog) en mag je niet zomaar wildplukken. Zo draag je bij aan de biodiversiteit in onze Lage Landen.
Een derde reden, of liever voordeel, is dat je wilde planten leert herkennen in hun omgeving. Sommige planten groeien bijvoorbeeld alleen op gronden die ’s winters onder water staan. Zo leer je het landschap lezen of de kwaliteit van de bodem kennen, wat in sommige gevallen wel handig is.
🌿 Investeer in plantenwijsheid
Best jammer toch, dat we al die bijzondere kennis door de eeuwen heen verloren zijn? Wildplukken maak je niet veiliger door allerlei vooroordelen over wilde planten te bestendigen. Wel door juist meer met planten bezig te zijn en door te investeren in die plantenwijsheid.
Wildplukken met de beste tools
🔎Een plantenloepje
De voornaamste tool bij het determineren van wilde planten is een plantenloepje. Want bij sommige planten moet je echt wel kunnen inzoomen op de details.
Mijn mentorship cursisten krijgen hun plantenloepje sowieso cadeau van mij. Alleen al om hun staat van verwondering - letterlijk 😊 - te vergroten en een uniek perspectief te bieden dat ze al wandelend niet echt meekrijgen.
Wel belangrijk dat je zo’n plantenloepje correct gebruikt: hou het loepje vlak voor je ogen en breng de plant dichterbij (in plaats van omgekeerd).
👃 Al je zintuigen
Terwijl je in volle concentratie bezig bent met je loepje, gebruik je al meteen je tweede onmisbare set van tools: je zintuigen. En dan bedoel ik ál je zintuigen en het liefst zoveel mogelijk.
Kijken: met het blote oog kan je al heel wat kenmerken van de wilde plant herkennen. Maar kijk ook eens om je heen, naar het biotoop van de plant. Waar groeit ze precies? Ook die informatie helpt om de juiste soort te determineren.
Voelen (alleen als je zeker bent dat het geen reuzenberenklauw is!): voel met je vingers of het blad behaard is of niet, of de nerven op of in het blad liggen, etc.
Ruiken: sommige wilde planten lijken enorm op elkaar, maar door het blad te kneuzen en eraan te ruiken, kan je de precieze soort herkennen.
Smaken: doe je pas als allerlaatste, als je helemaal zeker bent dat het een eetbare wilde plant is. Dus altijd dubbelchecken, zeker als beginnend wildplukker.
Wildplukken met de beste apps
🤖 Obsidentify
Obsidentify is één van de meest bekende apps in België en Nederland om wilde planten mee te herkennen. Werkt ook voor wilde dieren, trouwens. Je kan al je foto’s bewaren en door de waarnemingen van anderen scrollen. Zo helpt iedere gebruiker ineens ook mee aan een groots onderzoek naar de biodiversiteit per land.
🤖 Pl@ntnet
Ook Pl@ntnet is een degelijke app die wereldwijd waarnemingen bijhoudt op basis van AI-herkenning. Verbluffend hoe dit werkt! Maar zoals gezegd, blijf op je hoede. Als je een resultaat terugkrijgt, klik dan altijd door naar de extra uitleg. Want een foto alleen zegt niet alles. Lees je bijvoorbeeld dat het een typische duinplant betreft, terwijl je in een bos staat? Dan is de app fout.
⚡ Vertrouw NOOIT alleen op apps
Tijdens de les laat ik mijn cursisten ook heel af en toe werken met deze apps, maar dan nog maken ze fouten.
Wel goed om mee te oefenen, maar onthoud: zo’n app kan niet voelen, ruiken of smaken. Jij wel. 😉
Bovendien werk je met wilde planten die niet altijd in één hokje te vangen zijn:
Sommige planten hebben tot 5 verschillende bladvormen naargelang de groeifase, zoals bijvoet. Daarom organiseer ik ook jaaropleidingen, om planten doorheen het jaar te volgen.
Sommige planten zijn generalisten, zoals brandnetel. Die kan gedijen in verschillende biotopen. In de schaduw maakt hij veel grotere bladeren aan dan in de vlakke zon, maar dat weet AI niet altijd.
Sommige planten blijven klein of worden juist heel groot, afhankelijk van de bodemkwaliteit. Zo kan de gewone berenklauw even groot worden als de reuzenberenklauw in rijke grond.
Wildplukken met de beste veldgidsen
Een app gebruik je best nooit alleen, zei ik net. Het betere determineerwerk doe je immers met een kwalitatieve veldgids erbij.
Er zijn veldgidsen die werken volgens plantenfamilies (goed voor gevorderden) en er zijn veldgidsen die werken volgens bloemkleur (prima voor beginners).
📖 Deze veldgidsen raad ik ten zeerste aan:
1. Eetbare wilde planten, Steffen Guido Fleischhauer et all.
In deze veldgids vind je zowel plantenbeschrijvingen, foto’s als botanische tekeningen.
Het fijne aan die tekeningen is dat alle plantendelen, bloemen en zaden tegelijk afgebeeld staan tegen een witte achtergrond. Heel duidelijk, dus. En supermooi ook, ware kunstwerkjes!
2. Eetbare & giftige wilde planten, Bruno P. Kremer
Deze veldgids werkt niet alleen op bloemkleur, maar ook op vruchtkleur. Een mooie extra troef als je er tijdens de herfst op uittrekt.
De auteur beschrijft meer dan 200 soorten eetbare én giftige planten, zodat je ze goed uit elkaar kunt houden. Hij geeft ook bereidingstips mee en een verzamelkalender.
3. ANWB Bloemengids, Margot Spohn
Deze uitgebreide veldgids staat onder de gevorderde wildplukkers gekend als het standaard werk.
Hier leer je eerst alle plantenfamilies determineren, wat al een goede indicator is of een plant eetbaar is of mogelijks giftig. Daarna gaat de gids dieper in op de soorten per familie.
Het nadeel van deze indeling is wel dat de wilde planten in bloei moeten staan om ze te kunnen herkennen.
🌿 Vandaar de grote meerwaarde als je wilde planten het hele jaar door kan volgen. Dat is precies wat we doen tijdens de jaaropleiding wildplukken. 😉
En dan is er nog dit bijzondere wildplukboek voor kinderen!
Ik werkte aan dit boek samen met schrijfster Eva Peeters en vormgeefster Katrien Annys. De prachtige botanische tekeningen zijn van Sarah Eechaut.
Niet verkrijgbaar in de boekhandel, maar alleen via deze intekenlink. We besloten te gaan voor een (milieuvriendelijke) Limited Edition en enkel de bestellingen in voorverkoop te laten drukken.
Lijsten van inheemse wilde planten, bloemen en kruiden
Voor de goede orde geef ik je graag nog de officiële lijsten mee van beschermde inheemse wilde planten, bloemen en kruiden die je wettelijk gezien NIET mag plukken:
👉 Nationale Lijst van beschermde planten in België
👉 Nationale Lijst van beschermde planten in Nederland
Er zijn ook Rode Lijsten: deze planten komen minder voor in bepaalde regio’s en dus is het duurzamer op die te laten staan tijdens het wildplukken.
Gebruikstip: bij de functie 'filteren' kan je op naam zoeken, maar je kan ook 'vaatplanten' selecteren en dan zie je een overzichtslijst.
🌿 Wildplukken in België: hoe zit dat?
Meer weten over alle wildplukregels, specifiek in België? Dat alles lees je in deze blog: Wildplukken in België: hoe zit dat precies?
Zelf leren wildplukken?
Geweldig! Het is mijn droom om samen met jou onze collectieve plantenblindheid om te zetten naar gezamenlijke plantenwijsheid.
Wil je graag leren wildplukken, maar weet je nog niet goed hoe of wat? Dan heb ik iets voor jou: een gratis driedaags kickstartpakket.
Zo maak je geheel vrijblijvend kennis met mij en m’n doceerstijl. Stiekem hoop ik natuurlijk dat je daarna de wildplukkriebels te pakken hebt.
Wat denk je?
Lieve Galle, wilde plantenfluisteraar sinds 2002
Volg Lieve ook hier: Facebook - Instagram
Als herboriste en wildplukexperte is Lieve Galle gek op wilde planten. En op mensen. Maar ze merkte al gauw dat de connectie tussen die twee ontbrak.
Daarom richtte ze als wildplukpionier Wild Plant Forager op en organiseert ze nu al jarenlang lezingen, geleide wandelingen, kruidenworkshops en jaaropleidingen wildplukken.
Het is haar missie en passie om de kracht van planten bekender te maken bij het grote publiek. En dit op een veilige en duurzame manier.
🪴 Psst… heb je Lieves wildplukboek al in huis? Winnaar van de Lekker Vega Kookboekenwedstrijd!
