Teunisbloemolie: medicinale wonderolie of zijn er ook nadelen?
Als je het internet mag geloven, lijkt teunisbloemolie wel overal goed voor: bij pms-klachten of de overgang, tegen overgewicht, depressie, rimpels, migraine, … Kortom: een medicinale wonderolie!
Maar wat is er nu echt van aan? Kan je teunisbloemolie ook zelf maken? En mag je gewoon eten van de teunisbloemen in je tuin?
In deze blog vertel ik je alles over deze bijzondere nachtbloeier die al eeuwen bekend staat om haar heilzame werking.
Middelste teunisbloem
Botanische naam: Oenothera biennis / Onagraceae familie
Volksnaam: nachtkaars
Teunisbloem is een tweejarige plant die voorkomt in heel West-Europa op zanderige grond: duinen, bermen en braakliggend terrein. Pas in het tweede jaar komt de plant in bloei en in zaad.
Deze plant is vernoemd naar Sint-Antonius van Padua, omdat haar bloei begint rond 13 juni, de naamdag van deze heilige. Ze blijft de hele zomer doorbloeien tot in september/oktober.
Opmerkelijk: de grote, felgele bloemen komen pas ’s avonds open, worden bestoven door nachtvlinders en lijken daardoor wel licht te geven in het donker. Vandaar de volksnaam ‘nachtkaars’.
Er bestaan verschillende soorten, zoals de Grote teunisbloem, de Kleine teunisbloem en de Duinteunisbloem. Maar de meest geschikte soort voor medicinaal gebruik is de Middelste teunisbloem, hier afgebeeld.
Teunisbloem is een uiterst dankbare plant. Zowel wortel als bloemknoppen, bloemen én zaden zijn eetbaar. Van de zaden wordt de welbekende teunisbloemolie gemaakt, met een natuurlijk heilzame werking voor het menselijk lichaam.
De heilzame werking van teunisbloemolie
Oorspronkelijk komt de teunisbloem uit Noord-Amerika. Lang geleden maakte de inheemse bevolking al een infusie van de zaden om de huid te herstellen. De bladstengel en wortel dienden als voedsel.
Nadat deze plant ook bij ons was ingeburgerd, duurde het nog tot de jaren 1980 voor de eerste teunisbloemolie werd geperst. Deze goudgele olie bleek dankzij haar hoge concentratie bijzonder krachtig, zowel bij inwendig als uitwendig gebruik.
De geheime kracht van de teunisbloem is gammalinoleenzuur (GLA). Dit onverzadigd omega-6-vetzuur heeft een ontstekingsremmende werking, regelt ons immuunsysteem, werkt bloedverdunnend, reguleert de bloeddruk en versterkt onze gewrichten, botten en huid.
Meer concreet helpt teunisbloemolie bij …
🌿 Gezondere huid, haar en nagels
Op zoek naar een puur natuur anti-rimpelmiddeltje, en nog goedkoop ook? Teunisbloemolie verbetert de elasticiteit van de huid en reguleert de talgproductie. Werkt bijzonder goed bij droge, schilferige huid maar evenzeer bij acne.
Dit is een zijdezachte olie, mild voor gezicht en hals. Naast smeren mag je teunisbloemolie ook innemen in de vorm van capsules. Dit heeft een aansterkend effect op je nagels en je haar. Combineer uitwendig gebruik van de olie en het innemen van teunisbloemolie gerust, dit kan geen kwaad.
🌿 Premenstruele klachten (PMS) verminderen
Heb je vaak last van PMS? Teunisbloemolie innemen werkt vooral verzachtend bij gespannen en pijnlijke borsten. Ook als je last hebt van stemmingswisselingen, opflakkeringen van acne, hoofdpijn en migraine.
Deze zoetgeurende olie staat er ook om bekend meer regelmaat te brengen in je menstruatiecyclus. In plaats van die maandelijkse lading pillen, pak het eens natuurlijk aan. Je zal versteld staan. 😊
🌿 Afvallen (vocht verliezen)
Ben je iemand die gemakkelijk vocht ophoudt? Dan kan teunisbloemolie verlichting bieden, opnieuw bij inwendig gebruik, dankzij haar vochtafdrijvend effect. In die zin kan je dus wel wat gewicht verliezen, al gaat dit dan niet om vet maar om water.
Teunisbloemolie zelf maken?
Teunisbloemolie zelf maken is helaas niet mogelijk met doordeweeks huis-, tuin- en keukenmateriaal. Dit gaat immers om geperste olie, gewonnen uit de minuscule teunisbloemzaden.
Wat je wel altijd kan en mag doen, is de zaadjes opeten. Maar dan is de werking veel minder geconcentreerd. De zaden zijn zo klein dat je ze haast niet kan kauwen, dus beter dat je ze fijnmaalt in een kruidenmolentje om de inhoudsstoffen goed te kunnen opnemen.
Toch maar beter de geperste teunisbloemolie in huis halen dan? Goed idee. 😊
🫙 Tip: Guldenroede massageolie
Een andere weldadige olie is die van Guldenroede. En psst … die kan je wél zelf maken. Ontdek het recept in deze blog: De aloude geneeskracht van Guldenroede.
Teunisbloemolie of capsules kopen?
Dan sta je in de winkel of googel je naar flesjes teunisbloemolie of capsules, maar … welke koop je dan het best?
Ik geef je graag deze goudgele tips mee:
Kies alleen voor 100% biologische teunisbloemolie, omdat deze plant heel gemakkelijk pesticiden en herbiciden opslaat. Zo vermijd je dat je schadelijke stoffen binnenkrijgt.
Kies voor de eerste koude persing (zoals bij olijfolie). Die geeft de allerbeste kwaliteit en bevat nog alle inhoudsstoffen. Bij verwarming gaat de kwaliteit van de olie snel achteruit.
Check goed welke andere ingrediënten er nog in zitten. Tarwekiemolie zorgt voor een langere bewaartijd en is zeker oké, maar ga voor zo zuiver mogelijk.
Bij natuurvoedingswinkels zit je altijd goed, zowel online als offline. Teunisbloemcapsules vind je ook bij de apotheek.
Bewaar je flesje teunisbloemolie na opening in de koelkast op een donkere plek. Een donker flesje is ook al een goed signaal, want zo bewaart de olie beter.
💊 Waarom kiezen voor capsules?
Soms is het interessanter om te kiezen voor de capsules. Waarom? Omdat elke individuele capsule beschermd is tegen oxidatie, dus in deze vorm kan je de teunisbloemolie veel langer bewaren. Capsules zijn ook makkelijker mee te nemen op reis. Wat ik ook wel eens doe: een capsule kapot prikken met een naaldje en de olie uitstrijken over gezicht en hals. De perfecte dosis!
Dit is het bladrozet van de teunisbloem tijdens het eerste jaar. Dan zijn er nog geen bloemen.
Hoe de teunisbloem herkennen?
Hoe kan je de teunisbloem herkennen? Wel, omdat dit een tweejarige plant is, kent ze verschillende stadia:
Jaar 1: je ziet enkel een bladrozet, nog zonder bloemen. Niet zo makkelijk te spotten.
Jaar 2: de plant komt in bloei en in zaad. Dan kan je er niet meer naast kijken.
Een bloeiende teunisbloem valt op door haar hoge bloeistengel met grote, gele bloemen. Makkelijk te herkennen, omdat er geen lookalikes zijn. Typisch (en curieus) aan deze bloeistengel is ook dat ze alle bloeistadia bezit:
Bovenaan nog beginnende bloemknoppen
Daaronder gezwollen bloemknoppen
Daaronder de open bloemen
Daaronder verwelkte bloemen
Daaronder nog groene zaaddozen
Onderaan rijpe, verhoute zaaddozen
De onderste zaaddozen springen open en verspreiden zo de donkere teunisbloemzaden. Die zaailingen ontkiemen in het daaropvolgende jaar en zo start de tweejarige cyclus opnieuw.
Kan je teunisbloem wildplukken? Jazeker!
Als je zelf geen teunisbloemolie kan maken, waarom zou je deze plant dan oogsten? Aha, omdat teunisbloem ook verrassend lekker is. Speur maar eens rond in je eigen tuin of langs de bermen in je buurt naar dit topingrediënt. En laat het vooral smaken. 😋
Teunisbloem wortel
De wortel van de teunisbloem gebruik ik zeer graag als wintergroente in stoofpotjes, in de oven of om te fermenteren. Opgelet: je kan hem enkel oogsten in de overgangswinter, tussen jaar 1 en 2.
Deze wortel ziet eruit als een kleine pastinaak, maar dan witter en – heel typisch - met een roze randje bovenaan. Je kan ‘m makkelijk uitgraven, maar doe dit pas als je ziet dat er voldoende teunisbloem in de buurt groeit. Graaf maar 1 wortel tegelijk uit, wel zo duurzaam.
Ik laat teunisbloem verwilderen in mijn tuin, zodat hij zichzelf kan uitzaaien. Elke winter tel ik de bladrozetten en bedenk ik hoeveel ik er in bloei wil hebben. Het teveel aan planten graaf ik uit.
Bloemknoppen en bloemen
De bloemknoppen van de teunisbloem kan je oogsten vanaf juni. Dan staan ze op hun dikst, vlak voor ze open komen. Je kan de bloemknoppen rauw eten, maar je kan ze ook marineren in een frisse vinaigrette (zoals ik vaak doe).
De bloemen zelf oogst je pas als ze mooi open staan én op een droge dag (niet zoals op deze foto 😉). Bij droog weer heb je ook het stuifmeel en de nectar mee.
Teunisbloembloemen zijn écht superlekker: licht knapperig, lichtzoet, komkommerachtig zelfs. Precies grote, gele zonnen op je bord.
Extra tip: vul ze op met hummus. Njammm!
Teunisbloem zaden
Teunisbloemzaden hebben een ei-achtige smaak. Je kan de zaadjes over een gerecht strooien als smaakmaker of fijnmalen tot een pasta. Die moet je dan wel onmiddellijk gebruiken, want door het hoge oliegehalte wordt de pasta snel ranzig.
Wacht met zaden oogsten tot september-oktober, wanneer de zaaddozen verhouten en vanzelf open komen te staan. Trek de zaaddozen van de stengel, draai ze om en vang de zaden op in een papiertje.
Doe je dit op een droge dag, dan hoef je de zaden niet meer te drogen. Gewoon inpakken en donker bewaren.
Teunisbloemolie veilig gebruiken
Teunisbloemolie en teunisbloemcapsules kan je vrij veilig gebruiken.
Inwendig: Neem de olie in met een stukje brood of sprenkel het over een bordje rauwkost. Opgepast: niet elke olie of capsule bevat dezelfde samenstelling of concentratie. Volg dus altijd het advies op de verpakking.
Uitwendig: Je mag teunisbloemolie zuiver op de huid aanbrengen of meng 20 % met jojobaolie, ook veilig bij acne. Werk je met capsules, dan is 1 capsule perfect voor gezicht en hals.
Nadelen of bijwerkingen van teunisbloemolie?
Heb je een medische aandoening of neem je al medicatie? Ga dan altijd in overleg met je arts vooraleer je teunisbloemolie gebruikt.
Volgens Het Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Dr. Geert Verhelst kunnen volgende bijwerkingen optreden: hoofdpijn, vasthouden van vocht, slapeloosheid, misselijkheid, milde diarree en darmgassen.
Teunisbloem heeft een bloedverdunnende werking, dus vrouwen die last hebben van zware bloedingen letten hiermee best wel op. Bij zwangerschap, borstvoeding of kinderen vraag je sowieso beter een voorschrift van een arts.
Geraadpleegde bronnen:
Orthokennis: https://www.orthokennis.nl/nutrienten/teunisbloemolie
Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Dr. Geert Verhelst.
🎧 Meer over medicinale kruiden?
In deze podcastaflevering spreek ik met Gonnie Van Elteren over het oudste beroep dat er is, nl. fytotherapie of kruidengeneeskunde. Een mooi startpunt om je liefde voor wilde planten en kruiden verder uit te diepen. Veel luistervinkplezier!
Zelf leren wildplukken?
Naast teunisbloem zijn er nog zoveel andere krachtige wilde planten om te ontdekken. Het is mijn droom om samen met jou onze collectieve plantenblindheid om te zetten naar gezamenlijke plantenwijsheid.
Wil je graag leren wildplukken op een veilige en duurzame manier? Dan heb ik iets voor jou: een gratis driedaags kickstartpakket.
Stiekem hoop ik dat je daarna de wildplukkriebels te pakken hebt, natuurlijk… Wat denk je?
Lieve Galle, wilde plantenfluisteraar sinds 2002
Volg Lieve ook hier: Facebook - Instagram
Als herboriste en wildplukexperte is Lieve Galle gek op wilde planten. En op mensen. Maar ze merkte al gauw dat de connectie tussen die twee ontbrak.
Daarom richtte ze als wildplukpionier Wild Plant Forager op en organiseert ze nu al jarenlang lezingen, geleide wandelingen, kruidenworkshops en jaaropleidingen wildplukken.
Het is haar missie en passie om de kracht van planten bekender te maken bij het grote publiek. En dit op een veilige en duurzame manier.
🪴 Psst… heb je Lieves wildplukboek al in huis? Winnaar van de Lekker Vega Kookboekenwedstrijd!
Disclaimer:
De info op deze pagina kan in geen enkel geval medisch advies vervangen. Indien je kruiden gebruikt, zijn interacties met medicatie, nevenwerkingen en allergische reacties mogelijk. Als je al medicatie neemt, overleg dan altijd met je arts. Gebruik altijd je gezond verstand.
Niet alle kruiden zijn veilig tijdens de zwangerschap of borstvoedingsperiode. Overleg in dat geval met je vroedvrouw of lactatiekundige (of La Leche League). Ook voor jonge kinderen gebruik je sommige kruiden niet of wordt de dosering aangepast.
Wild Plant Forager kan niet aansprakelijk worden gesteld voor welke schade dan ook die voorkomt uit het toepassen van de kennis uit onze opleidingen, podcasts, boeken of blogs.