Vogelmuur: eetbaar, lekker én supergezond
Is vogelmuur eetbaar? Jazeker! Het is zelfs één van mijn favoriete wilde planten, veelzijdig in gebruik en zeer toegankelijk van smaak. Ideaal voor beginnende wildplukkers en 100% veilig voor kinderen.
De kans is groot dat je deze vergeten groente al eens hebt gegeten zonder dat je ’t wist. Heel af en toe zie ik in de supermarkt blaadjes wilde vogelmuur zitten in een voorverpakt slaatje, per ongeluk mee geoogst met de tamme slasoorten. Mijn rebels gniffelmomentje. 😉
Waarom vogelmuur zo’n superfood is en ook nog eens een weldaad voor je huid, lees je in deze blog. Uiteraard vertel ik je ook hoe je vogelmuur herkent en duurzaam wildplukt voor eigen gebruik. En kom, je krijgt er nog twee heilzame recepten bij. Enjoy!
Vogelmuur
Botanische naam: Stellaria media
Volksnaam: ganzenmuur, miere, vogelkruid, witte muur
Vogelmuur is een laagblijvend, eenjarig plantje, fijn en fragiel, met kleine witte bloemetjes in een typische stervorm. Stella betekent ster, vandaar de botanische naam Stellaria. Nog typisch aan vogelmuur is dat hij oppervlakkig wortelt, waardoor je hem moeiteloos uit de grond trekt.
Dit plantje komt veelvuldig voor in onze natuur en is een echte pioniersplant. Op braakliggende grond komt hij als eerste piepen. Vogelmuur vertoeft graag op verstoorde en vochtige grond, zoals een omgespit moestuinbed. Tijdens een droge zomer zie je hem nauwelijks, maar na een natte periode duikt hij weer overal op.
Begin 20ste eeuw was vogelmuur een gegeerde groente, maar toen mensen ontdekten dat dit ook gewoon in hun tuin groeide als “onkruid”, viel de verkoop stil. Jammer … Nu kennen mensen het alleen nog als lekkernijtje voor hun kippen en vogels. Maar je kan het dus prima zelf eten en het is nog reuzelekker ook.
Vogelmuur is eetbaar, jazeker
Vogelmuur is een zeer toegankelijke eetbare wilde plant voor beginners omwille van zijn milde smaak. Vele andere wilde groenten zijn bitter of pittig (zoals paardenbloem), wat best wennen is voor de geïndustrialiseerde mens. Dat heb je dus niet bij vogelmuur.
Zowel de smaak als verwerking zijn vergelijkbaar met die van veldsla. Alle plantendelen zijn eetbaar, maar de jonge scheutjes zijn wel het lekkerst. Persoonlijk vind ik vogelmuur het allerlekkerst rauw.
Zo geef je je koude gerechten een frisse, knapperige bite:
Voeg verse vogelmuur toe aan eender welke koude groenteschotel.
Leg een toefje groen op een cracker of belegd broodje.
Maak er een rijke maar zachte groene pesto mee.
Mix samen met andere groenten en/of fruit tot een heerlijke smoothie.
Vogelmuur is ook een verrijking in eender welke groentesoep. Voeg een handvol vogelmuur toe aan de warme soep, net voor je alles mixt. De fijne stengels en blaadjes zijn supersnel gaar. Voor soep kan je prima de oudere, taaiere plantjes gebruiken. Of hak alles fijn, zoals peterselie.
Waarom vogelmuur een superfood is
Vogelmuur is niet alleen eetbaar en lekker, maar ook nog eens supergezond. Voornamelijk omdat hij bomvol mineralen zit, zoals calcium, magnesium, ijzer en zink.
Daarnaast is vogelmuur rijk aan vitamine C. Vroeger, toen dit nog als volwaardige groente werd gezien, was vogelmuur ideaal om de ‘hungry gap’ in maart/april op te vullen. Dat kan ook nu nog …
Als de wintergroenten op zijn en de verse groenten laten nog even op zich wachten, dan fungeert vogelmuur als superfood om alsnog alle voedingsstoffen binnen te krijgen.
De vogelmuuranekdote
De foto hiernaast? Dat ben ik met – jawel – vogelmuur op mijn hoofd. Dit was helemaal niet zo gepland, neenee. Onderweg van het station naar de fotostudio kwam ik verse vogelmuur tegen naast de stoep. Ik dacht: moh, zou dat niet tof zijn? En ik griste het mee.
De fotografe was blij met mijn vondst en ik maar poseren. Toen ik nadien het ‘hoedje’ van vogelmuur afzette, bleken er nog twee sigarettenpeuken in te zitten. O nee! Die waren gelukkig (!) niet te zien op de foto’s, maar we hadden er wel een memorabele anekdote bij.
Zo zie je maar: niet elke toef vogelmuur is geschikt voor op je salade. 😅
Is vogelmuur ook geneeskrachtig?
Absoluut. Vogelmuur is een geneeskrachtige wilde plant, zowel uitwendig als inwendig.
Uitwendig: wonderlijke werking op de huid
Verwerk vogelmuur tot een kalmerend zalfje (zie recept onderaan) dat helend inwerkt op een huid die snel rood wordt en trekkerig aanvoelt, zoals luieruitslag of eczeem. Combineer met weegbree voor extra verlichting.
Vogelmuur is ook een ideaal anti-jeukmiddel. Heb je jeuk over een groot oppervlak van je lichaam, dan is een sponsbad interessant. Vul een washandje met verse vogelmuur, maak nat en knijp er een beetje in. Spons jezelf af om de jeuk te stillen. Wrijf eventueel daarna in met vogelmuurzalf.
Tot slot krijgt deze plant op wonderlijke wijze splinters uit je huid. Echt! Pluk een toefje verse vogelmuur, wrijf of hak fijn, leg het papje op je vinger of hand, zwachtel en laat 20 minuten inwerken. De splinter komt er vanzelf uit.
Inwendig: reinigend, helend en voedend
Vogelmuur wordt vooral gebruikt als tinctuur (alcoholisch extract dat je langere periode inneemt). Je kan er ook thee van maken, maar dan droog je de plant best eerst. En je kan het natuurlijk ook gewoon eten.
Dit plantje staat bekend om zijn reinigend effect voor gal en blaas, zeer geschikt om een voorjaarskuur mee te doen.
Verschillende herboristen, waaronder Susun Weed, raden vogelmuur aan om cystes op de eierstokken te verkleinen, op voorwaarde dat je het langdurig gebruikt. Als je gynaecoloog voorlopig niet ingrijpt, maar liever nog wat afwacht, dan kan een kuur met vogelmuur dus een slinkend effect hebben op de cystes.
Vogelmuur heeft ook een ontstekingsremmende werking. Dit is niet de hoofdfunctie, maar eerder een extra ondersteuning voor je lichaam.
En omdat vogelmuur bulkt van de mineralen en vitaminen, dient deze plant ook als aansterkmiddel na ziekte, bijvoorbeeld. Zo geef je je lichaam een natuurlijke boost.
Hoe kan je vogelmuur herkennen?
Vogelmuur zit in mijn Big Five van wilde planten (naast brandnetel, weegbree, paardenbloem en zevenblad). Waarom? Omdat hij zo makkelijk te herkennen valt, zowel aan de stengel, de blaadjes als de bloemetjes.
Vogelmuur stengel
De stengel van vogelmuur is echt uniek: kaal met 1 rij haartjes erop in de lengte. Met een plantenloepje is dit heel goed te zien, maar zelfs met het blote oog is dit zichtbaar. Typisch bij oudere exemplaren (in bloei of in zaad) is dat, als je de stengel uit elkaar trekt, er een soort rekkertje vanbinnen zit.
Vogelmuur blad
De blaadjes van vogelmuur zijn onbehaard en hebben een ovaalvorm. Bovenaan staan de blaadjes dichter bij de stengel en onderaan een beetje verder af. Ze staan altijd in paren tegenover elkaar.
Vogelmuur bloem
Als vogelmuur in bloei staat, is de plant nog het best te herkennen aan de witte, stervormige bloemetjes. Feeëriek bijna. Wilde chefs en hobbykoks gebruiken de bovenste topjes graag om toastjes en hapjes mee af te werken. De bloemetjes contrasteren ook mooi met rode bietensalade of wortelsalade.
Opgelet: niet verwarren met de giftige lookalikes
Guichelheil (Anagallis) heeft zeer gelijkaardige blaadjes als vogelmuur, maar op de stengel staat geen rij haartjes en de bloemen zijn rood.
Tuinwolfsmelk (Euphorbia peplus) is opnieuw wat gelijkend, maar de stengel bevat veel melksap, iets wat vogelmuur niet heeft.
Wanneer, waar & hoe vogelmuur wildplukken?
Al helemaal overtuigd van dit wonderlijke plantje? Tijd om je stapschoenen aan te doen en naar buiten te trekken!
🌿 Wanneer wildplukken?
De beste momenten om vogelmuur te wildplukken zijn op het einde van de winter, in de lente en in de herfst. In de zomer hangt het af van het weer: bij langdurige droogte zie je vogelmuur niet, tijdens natte periodes wel.
Deze plant is op zijn lekkerst als hij jong is, nog voor hij in zaad komt. Daarna wordt hij wat taaier en wordt het wat moeilijker knabbelen.
🌿 Waar wildplukken?
Vogelmuur gedijt goed op recentelijk verstoorde grond, zoals een omgespit moestuinbed, een omgewoelde berm, je tuin na verbouwingen, een vergeten bloempot …
Toen ik nog in de stad woonde, experimenteerde ik graag met mijn bloempotten. Ik vulde ze met potaarde en liet ze gewoon staan, overgeleverd aan Moeder Natuur. Veelal was vogelmuur één van de eerste plantjes die de kopjes opstak. Beats Sinterklaas! ☺️
🌿 Hoe wildplukken?
Vogelmuur laat zich makkelijk uit de grond trekken, met wortel en al. Maar da’s niet zo duurzaam. Wil je meerdere keren oogsten van dezelfde plant, én vogelmuur de kans geven om zich uit te zaaien, oogst dan beter met een schaartje. Zo blijft de plant ook jonge, sappige scheutjes kweken.
Dit plantje bevat veel water, dus verwerk zo snel mogelijk na de oogst. Extra tip: leg een vochtig keukenpapier of handdoekje in een afgesloten bakje en doe dit mee als je gaat wildplukken. Zo kom je niet thuis met een slappe boel, maar blijft de vogelmuur lekker knapperig.
Sowieso is het belangrijk bij elke plant die je rauw gaat eten om ze eerst grondig te spoelen. Ik doe altijd een goeie scheut huishoudazijn in het spoelwater, zodat alle parasieten worden gedood.
O ja, en wildpluk altijd op een gezonde bodem. 👉 Woon jij op gezonde grond?
Heilzame recepten met vogelmuur
Als afsluiter van deze blog geef ik je graag nog twee heilzame recepten met vogelmuur mee. Allebei supermakkelijk en superweldadig voor lichaam en geest. Veel plezier ermee!
Winterse vitamineboost
Staat je energielevel op het einde van de winter behoorlijk laag en ben je toe aan een opkikker? Met sinaasappel en vogelmuur maak je in een blenderomdraai een krachtige vitamineboost.
🍶 Voor 2 à 3 personen:
Pers 5 sinaasappels en giet het sap in een blender.
Voeg een handvol verse vogelmuur toe.
Mix tot een frisgroen, fruitig drankje.
Tip: voeg een banaan toe en maak er een smoothie van.
Omdat vogelmuur zo mild is, proef je vooral de sinaasappel. Maar dan wél met alle goeds erbij van vogelmuur. Kinderen zijn gek op de kleur en smaak van dit drankje dat je hen gerust dagelijks mag voorschotelen als vieruurtje. 😉
Kokoszalf met vogelmuur
Jouw natuurlijke wondermiddel om droge, trekkerige huid te verzachten en jeuk te verstillen. Perfect veilig voor jong en oud.
🫙 Voor 1 grote pot (100 ml) of 3 kleine potjes (30ml):
Neem 100 ml kokosolie.
Verwarm de kokosolie au bain-marie (warmwaterbad).
Pluk een handjevol verse vogelmuur en laat even liggen tot hij verlept. Nu mag het. 😇 Wat ook kan: helft vogelmuur en helft weegbree (die je meteen mag verwerken).
Hak de vogelmuur (en weegbree) zo fijn mogelijk.
Voeg de snippers toe aan de vloeibare kokosolie en roer zachtjes om. Belangrijk: alle plantendelen moeten onderstaan.
Laat het mengsel au bain-marie staan gedurende 2 à 3 uur. Blijf wel in de buurt, want het water mag niet koken en de olie mag niet roken. Ook mogelijk: een flessenwarmer of droogoven.
De kokosolie wordt geleidelijk aan groen, wat erop wijst dat de inhoudsstoffen goed worden opgenomen.
Zeef hierna het mengsel door een neteldoek. Pers het plantenmateriaal goed uit door de neteldoek stevig uit te wringen, zodat alle goeds in de olie terechtkomt.
Laat het mengsel opstijven. Zo bekom je een lichtgroene basiszalf die je op elke huid mag smeren.
Deze kokoszalf met vogelmuur (en weegbree) is met gemak nog 1 jaar houdbaar. Wel te bewaren op een koele plek, omdat kokosolie snel weer vloeibaar wordt. De werking blijft dezelfde, maar het is wat meer kliederwerk dan. De koelkast is ideaal, des te meer omdat koude zalf extra jeukstillend werkt.
Een extra vleugje geneeskracht?
Voor een extra vleugje geneeskracht kan je ook nog etherische oliën toevoegen aan de basiszalf, zoals echte lavendel of geranium:
Gebruik niet meer dan 15 druppels in totaal voor 100 ml zalf.
Voeg de etherische olie toe als de kokosolie begint te stollen.
Roer goed om de etherische olie evenwichtig te verdelen over de zalf.
Kokoszalf is een zeer vette zalf, bijzonder geschikt om kloven in de voeten te behandelen. Hierbij raad ik zeker de etherische olie van geranium aan.
Opgelet, etherische oliën zijn supergeconcentreerd en minder geschikt voor de extreem gevoelige huid. Voor luieruitslag, bijvoorbeeld, gebruik je beter gewoon de basiszalf.
🌼 Over wonderolie gesproken …
Nog zo’n medicinale wonderolie is teunisbloemolie, een puur natuur anti-rimpelmiddeltje dat tegelijk premenstruele klachten vermindert en een vochtafdrijvend effect heeft. Klik op de link en laat je verwonderen: Alles over teunisbloemolie.
Zelf leren wildplukken?
Naast de vogelmuur zijn er nog zoveel andere krachtige wilde planten om te ontdekken. Het is mijn droom om samen met jou onze collectieve plantenblindheid om te zetten naar gezamenlijke plantenwijsheid.
Wil je graag leren wildplukken op een veilige en duurzame manier? Dan heb ik iets voor jou: een gratis driedaags kickstartpakket. Stiekem hoop ik dat je daarna de wildplukkriebels te pakken hebt, natuurlijk… Wat denk je?
Lieve Galle, wilde plantenfluisteraar sinds 2002
Volg Lieve ook hier: Facebook - Instagram
Als herboriste en wildplukexperte is Lieve Galle gek op wilde planten. En op mensen. Maar ze merkte al gauw dat de connectie tussen die twee ontbrak.
Daarom richtte ze als wildplukpionier Wild Plant Forager op en organiseert ze nu al jarenlang lezingen, geleide wandelingen, kruidenworkshops en jaaropleidingen wildplukken.
Het is haar missie en passie om de kracht van planten bekender te maken bij het grote publiek. En dit op een veilige en duurzame manier.
🪴 Psst… heb je Lieves wildplukboek al in huis? Winnaar van de Lekker Vega Kookboekenwedstrijd!
Disclaimer:
De info op deze pagina kan in geen enkel geval medisch advies vervangen. Indien je kruiden gebruikt, zijn interacties met medicatie, nevenwerkingen en allergische reacties mogelijk. Als je al medicatie neemt, overleg dan altijd met je arts. Gebruik altijd je gezond verstand.
Niet alle kruiden zijn veilig tijdens de zwangerschap of borstvoedingsperiode. Overleg in dat geval met je vroedvrouw of lactatiekundige (of La Leche League). Ook voor jonge kinderen gebruik je sommige kruiden niet of wordt de dosering aangepast.
Wild Plant Forager kan niet aansprakelijk worden gesteld voor welke schade dan ook die voorkomt uit het toepassen van de kennis uit onze opleidingen, podcasts, boeken of blogs.