De āhartelijkeā geneeskracht van meidoorn
Wordt er in jouw streek ook een meidoorntak gezet in de schoorsteen na het opleveren van de ruwbouw? Dat eeuwenoude ritueel toont al aan wat voor magische krachten de meidoorn bezit.
Want wist je dat de kans op een blikseminslag kleiner is, als je onder zijn takken schuilt? Symbolisch betekent een meidoorn op je dak of naast je huis dan ook een leven vol geluk en voorspoed.
Daarnaast (en iets minder geweten) bezit deze plant ook een āhartelijkeā geneeskracht. Letterlijk: meidoorn is een natuurlijk medicijn voor je hart. Hoe dat precies zit en of dat altijd wel zo veilig is, lees je in dit uitgebreide artikel. Je krijgt ook twee geneeskrachtige recepturen mee.
Veel wildplukplezier! š®
Meidoorn
Botanische naam: Crataegus monogyna (eenstijlig) / laevigata (tweestijlig)
Volksnamen: hagedoorn, steendoorn, hartekruid
Meidoorn is een struik die ā als hij de ruimte krijgt ā kan uitgroeien tot een heuse boom. Meestal tref je deze plant aan als wilde heg langs een bosrand of als strak gesnoeide tuinhaag.
Deze robuuste rakker behoort tot de rozenfamilie en zoals de naam het al verklapt, is het opletten voor de stugge doornen. De eenstijlige meidoorn heeft maar 1 stijl per bloempje, terwijl de tweestijlige er minstens 2 bevat. Hun geneeskracht blijft evenwel dezelfde.
Oorspronkelijk werd de meidoorn als vlechtheg gebruikt om weides en moestuinen te omheinen. Het was de voorloper van de prikkeldraad. Even effectief, maar 1000x mooier (toch?) en ecologisch gezien een pak waardevoller.
Zo doen de vogels zich tegoed aan de bessen, kunnen veilig nesten tussen de takken en gebruiken de doornen ā hoe slim! - om insecten op te spiesen. Bijen en hommels zijn dol op de bloesems en kleine zoogdieren kunnen veilig en wel een weide oversteken onder het dichte gebladerte.
Maar ook de mens is al millennia lang gebaat bij de geneeskracht van de meidoorn bloesems en bessen.
Meidoorn bloesems, bessen en blad herkennen
Het loont om je wildplukkersoog te trainen op het herkennen van de juiste plantenvariĆ«teit. Zo zijn er nu al een heleboel meidoorn cultivars (gekweekte soorten) die dubbele of roze bloemetjes hebben. Of net wat grotere bessen, omdat dit āmooier oogtā in de tuin.
Maar cultivars hebben niet diezelfde medicinale werking als de eenstijlige of tweestijlige meidoorn. Cruciaal dus dat je die kan onderscheiden. Kijk daarom goed naar bloesems, bessen Ć©n het blad.
Meidoorn blad
De meidoorn heeft een typische bladvorm: driehoekig tot ovaal met diepe insnijdingen. Bij de eenstijlige meidoorn nog ietsje dieper dan bij de tweestijlige. Voordat de plant in bloei komt, voelen de blaadjes zacht en mals aan. Eens de bloei voorbij, worden ze taai en stug.
Meidoorn bloesems
De kleine, witte bloesems verschijnen in ā jawel ā mei. De meidoorn bloeit heel kort en verspreidt dan een sterk aromatische geur. Sommigen ervaren die als aangenaam, anderen omschrijven hem als muf. Ik zou zeggen: ga de sfeer vooral zelf eens opsnuiven in het voorjaar. š
De verse bloesems hebben roze meeldraden die na bestuiving bruin tot zwart worden. Wil je meidoornbloesems oogsten voor medicinaal gebruik, pluk ze dan altijd vers (vĆ³Ć³r de bestuiving) en op een zonnige dag. Het mag niet regenen en je mag de bloesems ook niet spoelen, zodat alle werkzame stoffen behouden blijven.
Meidoorn bessen
Vanaf september zie je de blozende meidoorn bessen al hangen. Wacht met oogsten tot ze diep bordeaux geworden zijn. Als je erop duwt en ze geven een beetje mee, dan zijn ze perfect rijp. In tegenstelling tot de bloesems heb je hier een zeer lange oogstperiode, tot eind november of zelfs december.
Is meidoorn planten verboden?
Die vraag wordt inderdaad gesteld in Vlaanderen en ze is niet zo gek. Want in sommige Vlaamse gemeenten mag je meidoorn niet in bloei laten komen. Aanplanten mag dus wel. Maar je bent verplicht de meidoorn tijdig te snoeien. En ja, dat wordt in sommige gemeenten streng gecontroleerd.
Huh? Waarom is dat? Wel, dit gaat over een wet die her en der nog steeds in voege is, maar eigenlijk al lang achterhaald isā¦
In de jaren ā50 werd de Vlaamse fruitteelt massaal geteisterd door āperenvuurā, een ziekte waarvan men dacht dat meidoorn (zelf ook getroffen) de veroorzaker was. Gevolg? Veel meidoornhagen en aloude vlechtheggen werden toen geliquideerd. Ten onrechte, zo werd jaren later wetenschappelijk bewezen.
Maar in veel gemeentes werd de wetgeving hieromtrent nooit aangepast. Vandaar het bizarre bloeiverbod tot op vandaag. En het wordt nog bizarder, als je weet dat de Vlaamse provincies ondertussen subsidies uitkeren aan iedereen die meidoornheggen wil aanplanten rondom hun weides.
Zullen we dit dan maar houden op typisch Belgisch? š
Werking en geneeskracht van meidoorn
Meidoorn wordt in de volksmond hartekruid genoemd. Dat komt omdat deze plant wel degelijk hartspierversterkende eigenschappen bezit. Meidoorn ondersteunt dus letterlijk je hart (daar waar teunisbloemolie bloedverdunnend werkt).
Als je wat rondgoogelt, lees je al vlug dat je meidoorn mag gebruiken bij hartritmestoornissen en hoge bloeddruk, maar met die goedbedoelde raad spring ik toch liever voorzichtig om.
Als je wel hartpatiƫnt bent:
Overleg dan altijd met je cardioloog, vooraleer je meidoorn inneemt. Hoogstwaarschijnlijk neem je al reguliere hartmedicatie. Nu denk je eraan die af te bouwen en (deels) te vervangen door een natuurlijk middel? Leg dit dan aub eerst voor aan je arts, want die overstap is niet zonder risico.
Als je geen hartpatiƫnt bent:
Meidoorn is bloeddrukregulerend. Als je van nature een lichtjes verhoogde of verlaagde bloeddruk hebt, kan meidoorn je helpen die te stabiliseren. Opnieuw: dit gaat over lichte afwijkingen, geen ziektebeelden.
Bij een te lage bloeddruk kan meidoorn absoluut nooit kwaad. Een lage bloeddruk is op zich geen medisch probleem, maar die plotse appelflauwtes zijn natuurlijk wel vervelend. Een combinatie van meidoorn en zoethoutthee zal in dat geval je bloeddruk verhogen.
Meidoorn stimuleert ook je bloedsomloop. Dat is dan weer interessant voor mensen die steevast koude handen en voeten hebben.
Tot slot nog dit:
De gezondheid van je hart is afhankelijk van veel factoren, genetisch en niet-genetisch. Het heeft geen zin om medicinale planten en kruiden te gebruiken, terwijl je ongezond blijft eten, amper beweegt, weinig slaapt, onder toxische stress staat, enz. Kruiden en planten kunnen je zeker ondersteunen, maar je moet ook bereid zijn je hele levensstijl onder de loep te nemen.
Pssstā¦ ken je guldenroede al? Daarover lees je alles in dit artikel: De aloude geneeskracht van Guldenroede. En de helende krachten van weegbree? Die ontdek je hier: De geneeskracht van de weegbree familie.
š Gebroken hart? Ai, caramba!
In Mexico wordt meidoorn zelfs aangeraden bij een gebroken hart. Dat klinkt misschien wat boehoe, maar het is wetenschappelijk bewezen dat je hart het letterlijk āhardā te verduren krijgt bij verlies of onheil. In dat geval kan meidoorn je leed helpen dragen. Tijdens een moeilijke levensperiode stoppen Mexicanen symbolisch een meidoornbes in hun zak en ze eten ook bewust meer meidoornbessen.
Geneeskrachtige recepten met meidoorn
Hoe kan je de geneeskracht van meidoorn nu optimaal capteren? Het eerste wat je moet weten, is dat de eigenschappen van de bloesems en de bessen complementair werken. De meidoornmagie is dan ook op haar best als je beide plantendelen combineert.
Ik geef je graag twee geneeskrachtige meidoorn recepten mee:
1. Meidoorn tinctuur
Omdat tinctuur alcohol bevat, is het grote voordeel hier de onbeperkte bewaartijd.
STAP 1 - bloesemtinctuur:
Pluk de verse bloesems met roze meeldraden in mei.
Doe de bloesems in een glazen pot. Dit kan ook met de gedroogde variant.
Zet de bloesems onder alcohol van 40% (wodka of jenever). Zet alle plantenmateriaal helemaal onder, om schimmel te voorkomen.
Laat dit alles 6 weken trekken op kamertemperatuur en in het donker. Zet de pot in een kast, leg er een handdoek over of ā mijn persoonlijke favoriet ā trek er een sokkenweesje over.
Zeef de bloesemtinctuur en bewaar deze pot veilig tot het najaar.
STAP 2 - bessentinctuur:
Pluk de rijpe meidoornbessen vanaf september.
Laat de bessen eerst goed uitdrogen. Belangrijk, want verse bessen bevatten een hoog pectinegehalte en maken je tinctuur tot gelei. Dat willen we niet, dus eerst drogen.
Doe de bessen in een nieuwe pot en overgiet met alcohol van 40%. Zet alles opnieuw goed onder.
Laat ook dit mengsel 6 weken trekken op kamertemperatuur in het donker.
Zeef de bessentinctuur tot slot.
STAP 3 ā meidoornmagie:
Giet de bloesem- en bessentincturen bij elkaar en floeps: je hebt meidoornmagie!
Bewaar dit mengsel in een druppelflesje, dat is makkelijker voor gebruik.
Doe 20 tot 30 druppels in 1 glas water. Dit mag 3 Ć 4 keer per dag en zolang je nodig acht.
2. Meidoorn thee
Niet iedereen lust of drinkt alcohol, natuurlijk. Daarom is meidoorn thee een goede 0% variant.
RECEPT:
Doe 1 liter koud water in een kookpot.
Voeg 1 eetlepel meidoornbessen toe en breng aan de kook.
Draai op een lager vuurtje van zodra het water kookt.
Laat 10 minuten sudderen onder deksel en haal daarna de pot van het vuur.
Voeg 1 opgehoopte eetlepel meidoorn bloesems (vers of gedroogd) toe.
Plaats het deksel meteen terug, zodat de inhoudsstoffen bewaard blijven en niet verdampen.
Laat de pot zo 10 minuten staan op het aanrecht (niet meer verhitten!).
Zeef de meidoorn thee en giet in een thermos.
Je mag tot 3 kopjes meidoorn thee per dag drinken. Dit aftreksel bewaart 48 uur, maar porties invriezen kan ook perfect.
Is de meidoorn giftig? Andere bijwerkingen?
Of de meidoorn giftig is, is een interessante kwestie. Wat ik met absolute zekerheid kan zeggen, is dat alle eetbare delen van de meidoorn (blad, bloem en bes) niet giftig zijn.
Wel giftig is de pit van de meidoornbes. Gelukkig is dit een harde steenpit, vergelijkbaar met de pit van een olijf. In principe kan je die dus niet stuk bijten. En mocht je ze per ongeluk inslikken, dan komt die er in haar geheel weer uit. Dus eigenlijk vormt ook de pit geen probleem.
Meidoorn mag je langdurig gebruiken. Er zijn geen bijwerkingen bekend. Wel blijft het opletten in combinatie met hartmedicatie. Raadpleeg altijd eerst je arts.
Zijn meidoorn capsules of tabletten gevaarlijk?
Meidoorn capsules of tabletten uit de handel kunnen ook perfect. Ze zijn zeker niet gevaarlijk, want in deze capsules zitten normaal gezien enkel de gedroogde plantdelen.
Ik krijg ook wel eens de vraag wat beter is: capsules uit de winkel of zelfgemaakte recepturen? Mijn antwoord is dat ik het alleszins een meerwaarde vind dat je zelf je medicinale bereidingen maakt. Het is empowering om te beseffen: hĆ©, ik kan iets uit de vrije natuur plukken en zelf verwerken om mān eigen gezondheid te ondersteunen. Het vergroot je band met de natuur. Dus ja, als je hier tijd voor kan en wil maken, zeg ik: zeker zelf doen!
Anderzijds vind ik het ook belangrijk dat de geneeskracht van planten en kruiden zo toegankelijk mogelijk wordt gemaakt ā uiteraard altijd in veilige omstandigheden. Niet iedereen heeft de gelegenheid of de interesse om te gaan wildplukken. Voor sommige mensen is capsules of tabletten kopen dan ook het gemakkelijkst, het laagdrempeligst. En dat vind ik prima.
š Soms is er geen andere optie
Een goed voorbeeld van nood-breekt-wet gaat over mān eigen zoon. Die heeft zware migraineaanvallen en houdt dan werkelijk niets binnen. Zelfs niet de gemberthee waar hij anders altijd van opkikkert. Dus wat doe ik? Ik geef hem gewoon gemberpilletjes van de apotheek. Die helpen ook, dus fine by me. š
Zelf leren wildplukken?
Naast de meidoorn zijn er nog zoveel andere krachtige wilde planten om te ontdekken. Het is mijn droom om samen met jou onze collectieve plantenblindheid om te zetten naar gezamenlijke plantenwijsheid.
Wil je graag leren wildplukken op een veilige en duurzame manier? Dan heb ik iets voor jou: een gratis driedaags kickstartpakket.
Stiekem hoop ik dat je daarna de wildplukkriebels te pakken hebt, natuurlijkā¦ Wat denk je?
Lieve Galle, wilde plantenfluisteraar sinds 2002
Volg Lieve ook hier: Facebook - Instagram
Als herboriste en wildplukexperte is Lieve Galle gek op wilde planten. En op mensen. Maar ze merkte al gauw dat de connectie tussen die twee ontbrak.
Daarom richtte ze als wildplukpionier Wild Plant Forager op en organiseert ze nu al jarenlang lezingen, geleide wandelingen, kruidenworkshops en jaaropleidingen wildplukken.
Het is haar missie en passie om de kracht van planten bekender te maken bij het grote publiek. En dit op een veilige en duurzame manier.
šŖ“ Psstā¦ heb je Lieves wildplukboek al in huis? Winnaar van de Lekker Vega Kookboekenwedstrijd!
Disclaimer:
De info op deze pagina kan in geen enkel geval medisch advies vervangen. Indien je kruiden gebruikt, zijn interacties met medicatie, nevenwerkingen en allergische reacties mogelijk. Als je al medicatie neemt, overleg dan altijd met je arts. Gebruik altijd je gezond verstand.
Niet alle kruiden zijn veilig tijdens de zwangerschap of borstvoedingsperiode. Overleg in dat geval met je vroedvrouw of lactatiekundige (of La Leche League). Ook voor jonge kinderen gebruik je sommige kruiden niet of wordt de dosering aangepast.
Wild Plant Forager kan niet aansprakelijk worden gesteld voor welke schade dan ook die voorkomt uit het toepassen van de kennis uit onze opleidingen, podcasts, boeken of blogs.