De rozenbottel plant, bestaat die eigenlijk? Wel, euh … nee
Stop maar met googelen, want dé rozenbottel plant bestaat niet. Helaas brandnetelkaas! Rozenbottel is de naam van de vrucht van de rozenstruik. En dan bedoel ik: eender welke rozenstruik.
Want elke rozensoort die je maar kan verzinnen, produceert deze vruchten. Het zijn de “botten” die overblijven als de rozen zelf zijn uitgebloeid. Vandaar de term bottelrozen of rozenbottels.
Niet alleen eetbaar, maar ook nog eens geweldig gezond. Tot in de 20ste eeuw gaf men aan kinderen amuletten met rozenbottels om ziekte en onheil op een afstand te houden.
Daar heb je toch een prikje in je vinger voor over, niet? 😉
Rozenbottel of bottelroos
Botanische naam: : Rosa species = alle rozensoorten
Volksnamen: Bottel, Hagenbottel, Doorn, Hanepikken, Haneku, Jope, Joopjes, Kannetjesroos, Maandroos, Klokske, Weepel en Papekullekens, Papenpullekens
Elke rozenstruik levert dus rozenbottels, ook de gecultiveerde variëteiten in je tuin. Als de vruchten rijp zijn, krijgen ze een roze, oranje, rode tot zelfs zwarte kleur. Die laatste komen van de duinroos (Rosa spinosissima) en ogen bijzonder mooi.
De hondsroos (Rosa canina) en de egelantier (Rosa rubiginosa) zijn de 2 meest voorkomende rozelaars in het wild. Zij leveren de kleinere formaten rozenbottels, geschikt om te drogen voor thee.
De Japanse bottelroos of rimpelroos (Rosa rugosa) brengt de grootste en lekkerste bottelrozen voort. Die zitten boordevol vruchtvlees, ideaal voor bereidingen. De rimpelroos is een invasieve exoot, dus je mag er zoveel van plukken als je wil. Zoals ik zeg aan m’n cursisten: laat je maar gaan, ’t zijn solden!
Rozenbottel plant snoeien of plukken?
Heb je thuis geen rozenstruiken staan, dan moet je maar eens gaan wandelen. Je komt heel vaak wilde rozelaars tegen langs de weg, in parken en zelfs in de duinen.
Vanaf augustus kan je de bottelrozen beginnen oogsten, vaak tot een heel eind in september. De enige voorwaarde: ze moeten rijp zijn. Dat zie je en voel je, als je er lichtjes op drukt. Dan geven ze mee, net zoals bij een rijpe pruim of perzik.
Met een snoeischaar knip je vlak achter de bottel. Het kroontje oogst je mee en mag je ook mee bereiden. Als je bottelrozen met de hand wil plukken, hou dan de zwiepende takken goed vast. En let op voor de stekels her en der.
Een rozenplant produceert heel veel rozenbottels. Pluk gerust, je doet er de plant niet mee tekort. Volgend jaar staat ze opnieuw mooi in bloei. Laat wel wat vruchten hangen voor de vogels. Die vinden ze namelijk ook reuzelekker. 😊
🌹 Don’t be fooled!
Na een hele droge zomer kan het zijn dat de rozenbottels helemaal verschrompeld zijn. Je zou denken: daar valt niets mee aan te vangen. Maar laat je niet misleiden. Deze verrimpelde exemplaren zijn veel geconcentreerder, echte smaakbommen! Juist wel de moeite om te oogsten.
Hoe gezond is rozenbottel?
Rozenbottel zit propvol vitamine C en ondersteunt je immuunsysteem. Je mag heel de winter door kuren: neem regelmatig een theetje of een andere bereiding om de ziektekiemen de baas te blijven.
Vroeger - en dan spreek ik over armoedige oorlogstijden - werden kinderen opgeroepen om wilde rozenbottels te plukken. Daar werd dan siroop van gemaakt om het tekort aan verse groenten en fruit op te vangen.
Rozenbottel ging ook mee aan boord van de schepen, om scheurbuik te voorkomen. Zelfs in gedroogde vorm blijven de vitamines supergoed bewaard. Tegenwoordig voegen ze rozenbottelextract toe aan vitaminebruistabletten, om de opname van vitamine C te versterken.
Ook interessant zijn de flavanoïden, waar rozenbottel eveneens vol van zit. Dat zijn uiterst krachtige antioxidanten die je cellen actief beschermen tegen schadelijke stoffen en ernstige ziekten.
💡 Ken je Roosvicee nog?
Ben je opgegroeid in de jaren 70 en 80, dan veel kans dat dit in de kast stond: Roosvicee. Dit Nederlandse merk verkocht vruchtensappen en siropen op basis van rozenbottel. Drankjes die de kinderen een extra portie vitamine C moesten bieden. Vandaar de naam: rozenbottel + vitamine C = Roosvicee.
Heeft de rozenbottel plant nare bijwerkingen?
De rozenbottel plant is absoluut niet giftig, dus experimenteer gerust. Wel zijn er drie zaken die je best in het achterhoofd houdt vóór je met deze plant aan de slag gaat:
Let op voor de pitjes die binnenin zo’n bottelroosje zitten. Als je goed kijkt, zie je er haartjes op staan. Die zorgen voor irritatie en jeuk aan je handen, je ogen, je neus én je slokdarm. Vroeger werd rozenbottelpoeder zelfs als jeukpoeder gebruikt. Welja, je zou dit nu nog kunnen doen, maar dat maakt je niet zo populair bij je medemens. 😉
Voor alle vitamine C vruchten geldt: als je er massa’s van eet of drinkt, geeft dat een laxerend effect. De ene persoon is al wat gevoeliger dan de andere … Maar als je niet overdrijft met rozenbottel, mag je normaal geen problemen ondervinden. De beste raad is hier: luister naar je eigen lichaam.
Bij de Japanse bottelroos vind je soms ook haartjes aan de buitenkant. Die kunnen op zich geen kwaad, behalve dat ze prikken bij het plukken. De rozentakken bevatten natuurlijk ook stekels. Wees dus altijd voorzichtig.
Hoe kan je rozenbottels verwerken?
Wist je dat je rozenbottels rauw kan eten, net als bessen? Haal er dan wel eerst de pitjes uit met je handschoenen aan.
Kan je de rozenbottels niet meteen verwerken? Stop ze dan direct na het oogsten in een zak in de diepvries. Daar bewaren de vruchten hun voedingsstoffen maandenlang, tot je wel klaar bent om ze te bereiden.
Rozenbottel thee
De kleinere rozenbottels zijn beter geschikt om te drogen en thee van te maken. Dat kan je prima zelf: leg de bottels goed verspreid op de bodem van een kartonnen doos of rieten mand. Laat simpelweg drogen aan de lucht.
Gedroogde bottelrozen zijn steenhard, da’s heel normaal. Ik leg ze tussen 2 dikke snijplanken om ze te crushen. Laat deze stukjes 20 minuten trekken in heet water en hops, daar is je rozenbottelthee.
De thee die je in de winkel koopt, bevat meestal ook hibiscus. Die zorgt voor een intens rode kleur en zurige smaak. Heb je zelf je bottelroosjes gedroogd, dan is de kleur wat fletser en smaakt je thee wat milder.
Belangrijk: gebruik altijd papieren theezakjes of giet je thee door een koffiefilter. Dit om de harige pitjes er goed uit te zeven.
👨🍳 Fan van koken met wilde vruchten?
In deze blog leer je één van de krachtigste bessen kennen: Vlierbessen als machtig superfood.
Rozenbottel confituur
De grotere rozenbottelsoorten, zoals de Japanse bottelroos, zijn ideaal om rozenbottel confituur mee te maken:
Doe de bottelrozen in een kookpot met een bodempje water.
Laat gaar koken tot je ze met gemak kan pletten.
Haal de bottels door de roerzeef met de grofste zeef.
Haal de bottels door de roerzeef met de fijnste zeef.
Voeg suiker toe aan de rozenbottelmoes en verwerk tot confituur.
Dat zeven is even een werkje, maar het is het wel waard! De rozenbottelmoes die je zo bekomt, is heerlijk fruitig en zoet. Een zeer verfijnde smaak. Plus: je hoeft je geen zorgen meer te maken over de pitjes hier.
Liever hartig dan zoet? (zoals ik 😊)
Voeg dan aan de rozenbottelmoes wat zout toe en serveer als tapenade. Dit is trouwens een uitstekende vervanger voor tomatenconcentraat. Ideaal voor mensen die geen tomaat lusten of intolerant zijn. Dit is echt mijn favoriete rozenbottelrecept!
Nog een wildeplantendip is pesto van zevenblad. Dat al eens geprobeerd?
Rozenbottel olie (gezicht & huid)
Denk je eraan rozenbottel olie te maken? Weet dan dat je dit heel moeilijk zelf kan persen. En dat heeft - opnieuw - alles te maken met de pitjes waaruit deze olie gewonnen wordt. Het is daarom best wel een kostbare olie.
De oranjeachtige olie wordt bij ons voornamelijk cosmetisch gebruikt en blijkt zeer voedend en herstellend voor de rijpere huid. Hij maakt de huid elastischer en verzacht pigmentvlekken, gerstekorrels en striemen.
Je kan deze olie niet zelf maken, maar wel zelf kopen en verwerken in een zelfgemaakt gezichtsserum, bijvoorbeeld. Zo geniet je toch nog van dit wonder der natuur op je huid! ✨
Zelf leren wildplukken?
Naast de rozenbottel plant zijn er nog zoveel andere krachtige wilde planten om te ontdekken. Het is mijn droom om samen met jou onze collectieve plantenblindheid om te zetten naar gezamenlijke plantenwijsheid.
Wil je graag leren wildplukken op een veilige en duurzame manier? Dan heb ik iets voor jou: een gratis driedaags kickstartpakket.
Stiekem hoop ik dat je daarna de wildplukkriebels te pakken hebt, natuurlijk… Wat denk je?
Lieve Galle, wilde plantenfluisteraar sinds 2002
Volg Lieve ook hier: Facebook - Instagram
Als herboriste en wildplukexperte is Lieve Galle gek op wilde planten. En op mensen. Maar ze merkte al gauw dat de connectie tussen die twee ontbrak.
Daarom richtte ze als wildplukpionier Wild Plant Forager op en organiseert ze nu al jarenlang lezingen, geleide wandelingen, kruidenworkshops en jaaropleidingen wildplukken.
Het is haar missie en passie om de kracht van planten bekender te maken bij het grote publiek. En dit op een veilige en duurzame manier.
🪴 Psst… heb je Lieves wildplukboek al in huis? Winnaar van de Lekker Vega Kookboekenwedstrijd!
Disclaimer:
De info op deze pagina kan in geen enkel geval medisch advies vervangen. Indien je kruiden gebruikt, zijn interacties met medicatie, nevenwerkingen en allergische reacties mogelijk. Als je al medicatie neemt, overleg dan altijd met je arts. Gebruik altijd je gezond verstand.
Niet alle kruiden zijn veilig tijdens de zwangerschap of borstvoedingsperiode. Overleg in dat geval met je vroedvrouw of lactatiekundige (of La Leche League). Ook voor jonge kinderen gebruik je sommige kruiden niet of wordt de dosering aangepast.
Wild Plant Forager kan niet aansprakelijk worden gesteld voor welke schade dan ook die voorkomt uit het toepassen van de kennis uit onze opleidingen, podcasts, boeken of blogs.